Big data là gì? Đặc điểm & ứng dụng Big data vào các lĩnh vực sản xuất, quan trắc môi trường, giao thông thông minh

Big data có ý nghĩa to lớn đặc biệt trong bối cảnh chuyển đổi số và sự cạnh tranh ngày càng khốc liệt.

Big Data không chỉ là một công nghệ mà là một nền tảng để đổi mới và tối ưu hóa trong nhiều lĩnh vực, giúp doanh nghiệp và tổ chức khai thác giá trị từ dữ liệu khổng lồ.

Big data: Đặc điểm và giá trị lợi ích

Big Data là thuật ngữ dùng để mô tả một khối lượng dữ liệu rất lớn, đa dạng, và phức tạp mà các phương pháp xử lý dữ liệu truyền thống không thể xử lý hiệu quả. Big Data không chỉ bao gồm dữ liệu thô mà còn là cách mà dữ liệu được thu thập, lưu trữ, phân tích và khai thác để tạo ra giá trị thực tiễn.

5 đặc điểm chính của Big Data

Big Data được phân biệt bởi 5 đặc điểm chính (5V) sau đây:

1. Volume (Khối lượng):

   • Big Data có kích thước rất lớn, từ terabyte đến petabyte, và tiếp tục tăng nhanh.
   • Ví dụ: Dữ liệu từ mạng xã hội, cảm biến IoT, giao dịch tài chính.

2. Velocity (Tốc độ):

   • Dữ liệu được tạo ra và xử lý với tốc độ cao, yêu cầu các hệ thống phải phân tích và phản hồi theo thời gian thực.
   • Ví dụ: Dữ liệu từ giao dịch chứng khoán, cập nhật GPS.

3. Variety (Đa dạng):

   • Dữ liệu có nhiều loại và định dạng, từ dữ liệu có cấu trúc (cơ sở dữ liệu) đến dữ liệu phi cấu trúc (hình ảnh, video, văn bản).
   • Ví dụ: Email, hình ảnh, nhật ký máy móc.

4. Veracity (Độ chính xác):

   • Dữ liệu có thể không đồng nhất, có lỗi hoặc không đầy đủ, đòi hỏi công nghệ để làm sạch và xử lý.
   • Ví dụ: Dữ liệu cảm biến môi trường có nhiễu.

5. Value (Giá trị):

   • Mục tiêu chính của Big Data là chuyển đổi dữ liệu thành thông tin có giá trị, hỗ trợ ra quyết định và đổi mới.

Lợi ích của Big Data

• Ra quyết định nhanh chóng và chính xác hơn.
• Tăng hiệu suất vận hành và giảm chi phí.
• Tạo ra các sản phẩm và dịch vụ mới phù hợp với nhu cầu khách hàng.
• Phát hiện sớm các rủi ro và cơ hội.

Ứng dụng của Big Data trong các lĩnh vực 

Ở đây chúng tôi chỉ đề cập tới vai trò thực tiễn của Big Data trong 3 lĩnh vực cơ bản sau đây

1. Ngành sản xuất - công nghiệp

Big Data mang đến những cơ hội lớn cho ngành sản xuất, giúp doanh nghiệp nâng cao hiệu quả hoạt động, giảm thiểu chi phí và tăng cường khả năng cạnh tranh.

• Giám sát sản xuất: Dữ liệu từ cảm biến IoT giúp giám sát hiệu suất máy móc và dự đoán sự cố.
• Dự báo nhu cầu: Dựa trên dữ liệu lịch sử về đơn hàng, xu hướng thị trường, Big Data giúp doanh nghiệp dự báo chính xác nhu cầu sản phẩm, từ đó lên kế hoạch sản xuất hiệu quả, tránh tình trạng tồn kho hoặc thiếu hàng.
• Bảo trì dự đoán: Bằng cách phân tích dữ liệu từ các cảm biến trên máy móc thiết bị giúp phát hiện các dấu hiệu bất thường và dự đoán thời điểm cần bảo trì, giảm thiểu rủi ro hư hỏng và gián đoạn sản xuất.
• Phân tích chuỗi cung ứng:  theo dõi và phân tích toàn bộ chuỗi cung ứng, từ nguyên vật liệu đến sản phẩm cuối cùng, giúp tối ưu hóa luồng hàng hóa, giảm thiểu chi phí logistics và tăng tốc độ giao hàng.
  
• Cải thiện chất lượng sản phẩm: Bằng cách phân tích dữ liệu về các thông số kỹ thuật, lỗi sản phẩm nhằm xác định nguyên nhân gốc rễ của vấn đề và đưa ra các biện pháp cải tiến chất lượng sản phẩm.
• Tối ưu hóa tiêu thụ năng lượng: Big Data giúp doanh nghiệp theo dõi và phân tích việc tiêu thụ năng lượng trong quá trình sản xuất, từ đó xác định các điểm tiêu thụ năng lượng lớn và đưa ra các giải pháp tiết kiệm.
• Kiểm soát chất lượng trực tuyến: khả năng giám sát chất lượng sản phẩm trong suốt quá trình sản xuất cho phép phát hiện và khắc phục lỗi ngay từ giai đoạn đầu, giảm thiểu chi phí và tăng cường sự hài lòng của khách hàng.
• Big Data giúp doanh nghiệp phân tích dữ liệu về thị trường, hành vi của khách hàng, từ đó phát triển các sản phẩm mới đáp ứng nhu cầu của thị trường và tạo ra lợi thế cạnh tranh.

2. Quan trắc môi trường

Big Data đã trở thành một công cụ vô cùng mạnh mẽ trong việc quan trắc và quản lý môi trường nhờ khả năng thu thập, lưu trữ và phân tích lượng lớn dữ liệu. 

• Phân tích dữ liệu từ các cảm biến đo 
• Dự đoán, dự báo các nguy cơ về môi trường 

Từ những chức năng nêu trên, Big data giúp phát hiện các vấn đề môi trường nhanh chóng, từ đó giảm thiểu tác động tiêu cực đến sức khỏe và kinh tế. Đồng thời, giảm chi phí quan trắc nhờ tích hợp dữ liệu từ nhiều nguồn và sử dụng công cụ phân tích tự động.

3. Giao thông vận tải và logistics

Tối ưu hóa tuyến đường và lịch trình:

• Phân tích dữ liệu giao thông theo thời gian thực: Big data giúp theo dõi tình hình giao thông, thời tiết, các sự kiện bất ngờ (tai nạn, tắc nghẽn) để lựa chọn tuyến đường vận chuyển tối ưu, giảm thời gian và chi phí nhiên liệu. Đây là một nội dung cực kỳ hữu ích trong hệ thống giao thông thông minh được gọi là điều phối giao thông.
• Lập kế hoạch giao hàng linh hoạt: Dựa trên dữ liệu về đơn hàng, vị trí khách hàng, tình hình giao thông, Big data giúp lập kế hoạch giao hàng linh hoạt, đảm bảo hàng hóa được giao đúng thời hạn.

Quản lý đội xe hiệu quả

• Theo dõi tình trạng xe: Cảm biến IoT trên xe giúp thu thập dữ liệu về tốc độ, nhiên liệu tiêu thụ, tình trạng bảo trì, từ đó giúp doanh nghiệp quản lý đội xe hiệu quả, giảm chi phí bảo dưỡng và tăng tuổi thọ của xe.
• Dự đoán và phòng ngừa hư hỏng: Bằng cách phân tích dữ liệu lịch sử về bảo trì, Big data giúp dự đoán các hư hỏng có thể xảy ra và lên kế hoạch bảo trì định kỳ, giảm thiểu thời gian xe dừng hoạt động.

Giảm tác động đến môi trường

Một điều không thể không nhắc tới là khả năng giảm tác động tiêu cực tới môi trường.

• Tối ưu hóa năng lượng: Dữ liệu về tiêu thụ nhiên liệu và vận hành phương tiện giúp giảm phát thải khí CO2, góp phần bảo vệ môi trường.
• Phát triển giao thông xanh: để phát triển các tuyến xe điện hoặc xe bus thân thiện với môi trường.

Ngoài 3 lĩnh vực kể trên, Big Data còn ảnh hưởng và phát huy vai trò to lớn trong các lĩnh vực khác như: y tế, bán lẻ & thương mại điện tử, tài chính, giáo dục ,...